بازار ارز در آخرین روز کاری هفته گذشته، اوضاع متفاوتی داشت. درحالی‌که برخی از معامله‌گران بازار ارز در میانه هفته گذشته انتظار داشتند دلار در این روز از مرز 4 هزار تومان هم عبور کند، شاخص ارزی روز پنج‌شنبه با بیشترین افت خود در حدود 3 سال گذشته مواجه شد. پنج‌شنبه دلار آمریکا با 100 تومان افت به بهای 3 هزار و 815 تومان رسید. مهم‌ترین عوامل تفاوت بخش روز کاری گذشته، گفته‌های صبح چهارشنبه رئیس‌کل بانک مرکزی و انتشار خبر توافق اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت بر سر کاهش سطح تولید بود. در شرایطی که بازارساز در اندیشه حمایت از کاهش و بازیگران بازار در سودای حفظ سطح قیمت بودند، اخبار چهارشنبه که روز تعطیل بود، به ضرر دلار پنج‌شنبه کار کردند. در آخرین روز کاری هفته نیمه تعطیل، توجه به یادداشت رئیس‌کل بانک مرکزی در روز قبل که در آن جنس نوسانات بازار ناپایدار دانسته شده بود، روند را متاثر کرد. عصر چهارشنبه خبر توافق «اوپک» هم منتشر شده بود و این خبر نیز به‌دلیل احتمال تقویت ورودی دلار، انتظارات بازار را تحت‌تاثیر قرار داد. «دنیای اقتصاد» در گزارشی با رصد اتفاقات هفته گذشته، احتمالات تغییرات قیمت دلار را در روز جاری بررسی کرده است.

دلار 100 تومان عقب‌نشینی کرد

اسبی که برای پرش از کانال چهارم زین شده بود، روز پنج‌شنبه به مانع خورد و یک طبقه پایین افتاد. دلار که در کمتر از یک هفته از دو کانال قیمتی بالا رفته بود، روز سه‌شنبه 97 تومان رشد را تجربه کرد تا از کانال 3 هزار و 900 تومان نیز عبور کند. در این شرایط، برخی معامله‌گران با این نیت معاملات روز سه‌شنبه را به پایان بردند که روز پنج‌شنبه قیمت دلار از مرز 4 هزار تومان عبور کند. با این حال، در همان ساعت‌های ابتدایی روز پنج‌شنبه، بدون مداخله، قیمت دلار 70 تومان افتاد. حداقل دو عامل اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی و توافق اوپک در کاهش قیمت روز پنج‌شنبه اثرگذار بودند. در ششمین روز هفته، دامنه نوسانات دلار زیاد بود، اما قیمت روند نزولی داشت. پایان این روز کاهشی، افت 100 تومانی دلار و ثبت قیمت 3 هزار و 815 تومان بود. این بیشترین کاهش روزانه در 3 سال گذشته بود. روز پنج‌شنبه بازار در شرایطی بسته شد که بازارساز در اندیشه حمایت از کاهش قیمت بود و بازیگران در سودای حفظ سطح قیمت. بازار چنین شرایطی داشت که دو اتفاق صحنه بازی را تغییر داد. اولین اتفاق تصویب طرح تمدید تحریم‌های ایران بود و دومی اظهارنظر وزیر نفت مبنی‌بر تقویت ورودی دلاری کشور. به‌نظر می‌رسد که قیمت دلار در اولین روز کاری تحت‌تاثیر دو خبر یادشده قرار خواهد داشت. «دنیای اقتصاد» در گزارشی با رصد اتفاقات گذشته، احتمالات تغییرات قیمت دلار را در اولین روز هفته بررسی کرده است.

فراز و فرود بین تعطیلات

روزهای سه‌شنبه و پنج‌شنبه دو روز پرنوسان در بازار ارز رقم خورد، روزهایی که لحظه به لحظه قیمت‌های تازه‌ای در بازار به ثبت می‌رسید و نرخ‌ها چند بار به‌صورت کانالی عوض شد. فضای بازار خصوصا روز سه‌شنبه پرالتهاب بود و ولع خرید میان معامله‌گران چنان وجود داشت که موجب می‌شد به سرعت نقاط مقاومتی دلار شکسته شود. قیمت دلار که روز یکشنبه تا 3 هزار و 818 تومان بالا رفته بود، ساعت 3 بعدازظهر روز سه‌شنبه روی قیمت 3 هزار و 915 تومان قرار گرفت. این قیمت که 97 تومان بالاتر از روز یکشنبه بود در حالی به ثبت رسید که در مقاطعی از روز نرخ فروش صرافی‌ها تا 3 هزار و 930 تومان نیز بالا رفته بود. به گفته فعالان، نوسانات افزایشی نرخ حواله درهم در کنار بالا رفتن ارزش دلار در عراق و ترکیه و تحرکات معامله‌گران آتی از جمله عواملی بودند که زمینه‌ساز رشد کانالی قیمت شدند. در این وضعیت، تعداد زیادی از معامله‌گران انتظار داشتند که دلار روز پنج‌شنبه مرز 4 هزار تومانی را بشکند.

با این حال، اتفاقات دیگری در انتظار بازار بود که زمینه‌ساز تغییر مسیر قیمت‌ها شد. صبح چهارشنبه، رئیس‌کل بانک مرکزی یادداشتی را در کانال تلگرامی خود منتشر کرد که در آن جنس نوسانات بازار را ناپایدار دانست. عصر همان روز خبر توافق اوپک برای کاهش سقف تولید منتشر شد و این خبر نیز انتظارات بازار را تحت‌تاثیر قرار داد، به‌طوری‌که از عصر چهارشنبه کمتر کسی دیگر انتظار داشت شاخص ارزی روز پنج‌شنبه از مرز 4 هزار تومانی عبور کند. حتی خبرهایی منتشر می‌شد که دلار در اتاق‌های معاملاتی تلگرامی در کانال پایین‌تر 3 هزار و 800 تومان معامله می‌شد، موضوعی که معاملات روز پنج‌شنبه را تحت‌تاثیر قرار داد. روز پنج‌شنبه فضای بازار ارز به‌طور کلی با روز سه‌شنبه متفاوت بود و بیشتر خریداران ارزی در موقعیت فروش قرار گرفته بودند. دلار تحت‌تاثیر خبرهایی که روز چهارشنبه انتشار یافته بود، فعالیت خود را با حدود 70 تومان کاهش آغاز کرد.

این در حالی بود که سه‌شنبه فعالیت بازار با حدود 40 تومان رشد قیمت آغاز شده بود. در ششمین روز هفته، معاملات دلار با قیمت 3 هزار و 849 تومان کلید خورد که 66 تومان پایین‌تر از روز سه‌شنبه بود. در این روز، هیجان کاهشی در بازار چنان بالا بود که حتی معاملات بازار با قیمت پایین‌تری نسبت به قیمت اولیه صرافی‌های بانکی آغاز شد. حتی پس از شروع کاهشی 66 تومانی، این افت قیمت ادامه یافت، به‌طوری‌که کمی بعد از ساعت 12 ظهر، دلار حتی در انتهای کانال 3 هزار و 700 تومان معامله شد. البته در نهایت این ارز در کانال 3 هزار و 800 تومان و با قیمت 3 هزار و 815 تومان به کار خود پایان داد. به این ترتیب، در حالی که دلار سه‌شنبه به بالاترین قیمت جدید 4 ساله رسیده بود، روز سه‌شنبه از آن سقف پایین آمد. در کنار این، در حالی که روز سه‌شنبه قیمت حواله درهم به سرعت در مسیر افزایشی قرار گرفته بود، روز پنج‌شنبه بیشتر میل به کاهش قیمت داشت. روز پنج‌شنبه، جا‌به‌جایی ارزی چندانی در بازار وجود نداشت، این در حالی بود که سه‌شنبه فاصله بازار داخلی با کشورهای عراق و ترکیه زیاد بود و زمینه انتقال دلار از بازار ارزان‌تر به سوی کشورهای همسایه بود. به گفته برخی فعالان، تغییر انتظارات معامله‌گران در کنار عرضه ارز از مهم‌ترین عوامل اثرگذار در تغییر مسیر روز پنج‌شنبه بودند.

سهم انتظارات بر رفتارهای اثرگذار

تعداد زیادی از معامله‌گران کاهش قیمت روز پنج‌شنبه را به تغییر انتظارات معامله‌گران بازار نسبت داده‌اند. در این میان، دو خبر بیش از هر عامل دیگری در تغییر نگاه معامله‌گران موثر بود: اول یادداشت تلگرامی رئیس‌کل بانک مرکزی. دوم توافق اوپک برای کاهش تولید نفت.در وضعیتی که قیمت دلار حدود یک هفته از سه کانال قیمتی عبور کرده بود و انتظارات افزایشی معامله‌گران بازار در جا‌به‌جایی قیمت‌ها اثرگذار بود، چهارشنبه ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی در کانال تلگرامی خود یادداشتی انتشار داد که در آن اشاره کرد، «تحولات روزهاي اخير بيشتر از هرچيز ديگري ناشي از شوک‌هاي انتظاري است که با عواملي همچون افزايش تقاضاي فصلي ارز ترکيب شده‌اند.» با وجود این، سیف این عوامل افزایشی را ناپایدار دانست و عنوان کرد که «به‌رغم تاثيرگذاري مقطعي بر تغييرات نرخ ارز، این عوامل از سوي بنيان‌هاي اقتصاد کلان حمايت نمي‌شوند.» وی در تایید گزاره یادشده، به روند قیمت دلار در سال‌های 93 و 94 اشاره کرد که در آن مقاطع زمانی نیز قیمت در مسیر افزایشی قرار گرفت، ولی در ادامه سال، بیشتر راه کاهشی را انتخاب کرد. وی در آخرین بخش از سخنان خود اعلام کرد، «بانک مرکزی ضمن تاکيد بر ناپايداري تحولات اخير از تمامی تلاش خويش برای مهار اين نوسانات و هدايت نرخ ارز در مسير اصولي و پايدار خود بهره خواهد جست.»

این اظهارات به اندازه‌ای موثر بود که پس از انتشار آن، انتظارات و اظهارات تعداد زیادی از معامله‌گران تغییر کرد. تعداد زیادی از بازیگران ارزی پس از اطلاع ازپیام رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کردند که دلار روز سه‌شنبه به سقف قیمت سالانه خود رسیده است و پس از این راه کاهشی را در پیش خواهد گرفت. این در حالی بود که در پایان روز سه‌شنبه این عده در انتظار افزایش بیشتر قیمت‌ها در روز پنج‌شنبه و عبور دلار از مرز 4 هزار تومان بودند. با این حال، پس از یادداشت تلگرامی یاد شده، این عده انتظار داشتند تحرکات افزایشی معامله‌گران با پاسخ شدید عرضه بازارساز مواجه شود. در نتیجه، روز پنج‌شنبه معامله‌گران بیشتر گرایش به کاهش قیمت داشتند و بیشترین افت قیمت دلار از شهریور 92 رقم خورد. سه سال پیش در حالی که بیشترین افت روزانه دلار در تاریخ 31 شهریور رقم خورده بود، رئیس‌کل بانک مرکزی اظهار نظری کرد که نتیجه آن بازگشت قیمت بود. اکنون پس از سه سال، روز چهارشنبه، وی یادداشتی منتشر کرد که سهم زیادی در تغییر مسیر قیمت‌ها داشت. در واقع، می‌توان گفت زمانی که قیمت‌ها از عوامل بنیادی حمایت نمی‌شوند و بازار شرایط هیجانی به خود می‌گیرد، اظهارات رئیس‌کل در تنظیم قیمت‌ها موثر عمل کرده است. سرمایه‌ای که به اعتقاد عده زیادی از کارشناسان باید از آن صیانت شود. در کنار اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی، عصر چهارشنبه خبر توافق اوپک نیز منتشر شد، توافقی که برخی آن را «برجام نفتی» نام نهادند. اوپک روز چهارشنبه برای اولین بار در 8 سال گذشته توافق کرد که تولید خود را کاهش دهد، عاملی که به سرعت موجب افزایش قیمت طلای سیاه شد. هم چنین وزیر نفت اعلام کرد: همه کشورها موظف شده‌اند بر پایه تولید اکتبر خود 5/ 4 درصد تولید خود را کاهش دهند اما در خصوص ایران موافقت شد تا به‌طور متوسط نسبت به تولید ماه اکتبر خود، 90 هزار بشکه در روز افزایش تولید داشته باشد. به گفته برخی کارشناسان، با این توافق، می‌توان امیدوار بود که تا انتهای سال 2 میلیارد دلار به درآمدهای ارزی ایران اضافه شود.

هم چنین وزیر نفت افزود: بر اساس برنامه‌های ما، سال آینده حدود یک میلیارد بشکه صادرات خواهیم داشت و پیش‌بینی شده که بهای نفت 10 دلار افزایش می‌یابد و این موضوع به این معنی است که درآمدهای نفتی ایران در سال آینده 10 میلیارد دلار بیشتر می‌شود. انتشار خبر دوم کاهش قیمت دلار در روز پنج‌شنبه را برای بسیاری از معامله‌گران قطعی کرد. البته در این بین، عرضه بازارساز نیز انتظارات کاهشی را تحت‌تاثیر قرار داد. به گفته فعالان، روز پنج‌شنبه یکی از بانک‌های دولتی برای حواله درهم روز شنبه چک صادر می‌کرد. علت صدور چک آن بود که بازار دبی روز پنج‌شنبه به‌دلیل مناسبتی تعطیل بود. در کنار عرضه درهم، بازارساز در بازار داخلی نیز اقدام به عرضه ارز کرد. به گفته برخی بازیگران با تجربه، روز پنج‌شنبه بازارساز از یک تاکتیک جدید برای مدیریت انتظارات بازار بهره گرفت. اول آنکه پیش از ساعت 11 بعدازظهر با شدت زیادی نرخ‌های فروش ارز را اعلام کرد و دوم آنکه هنگامی که خریداران ارزی وارد بازار می‌شدند، عرضه مورد نیاز آنها را به سرعت تامین کرد. در کنار این، پس از مدیریت تقاضا در سطح بالایی و تامین ارز مورد نیاز آنها، با همراهی عرضه در سطح پایین‌تر سعی می‌کرد روند نوسان را کاهشی کند. روز پنج‌شنبه، معاون ارزی بانک مرکزی نیز گفت: براساس مطالعات صورت گرفته با آغاز سال نو میلادی و تقویت ارز ازسوی صادر‌کنندگان کالاهای غیر‌نفتی نرخ ارز روند نزولی پیدا کند.

پیش‌بینی‌های ارزی

به گفته برخی فعالان، امروز می‌تواند تعیین‌کننده مسیر کوتاه‌مدت قیمت دلار شود، این در حالی است که دسته دیگری باور دارند، عناصر بنیادی حاکم بر فضای بازار نشان می‌دهد اگر فضای بازار بهبود پیدا نکند، دست کم به سمت تضعیف حرکت نخواهد کرد.به گفته شماری از فعالان، روز شنبه بازار در معرض یک بحث روانی قرار دارد و آن تصویب طرح تمدید 10 ساله قانون تحریم‌های ایران است که پنج‌شنبه شب رخ داد. برخی فعالان نگران آن هستند که با تصویب این طرح و واکنش احتمالی ایران به آن روند بازار دچار نوساناتی شود.این در حالی است که رفتار بازارساز در روز پنج‌شنبه نشان داد که قصد دارد کماکان پرقدرت در بازار ظاهر و مانع از نوسان‌سازی دلالان شود. در این شرایط، تعداد زیادی از معامله‌گران اعتقاد دارند، اگر بازارساز روز شنبه بتواند به اندازه کافی اقدام به عرضه حواله درهم کند، قیمت‌ها در بازار داخلی نیز با افزایش خاصی مواجه نخواهند شد. این در حالی است که عده دیگری انتظار افزایش قیمت را دارند. به گفته این دسته، هنوز در اواسط آذرماه قرار داریم، در نتیجه همچنان تقاضای تجاری در بازار وجود دارد.

زیرساخت‌های ارزی محکم

نوسانات افزایشی قیمت دلار در ابتدای هفته جاری در شرایطی رقم خورد که پس از برجام منابع ارزی ایران نسبت به قبل بهبود پیدا کرد. به‌دلیل همین بهبود وضعیت منابع ارزی و احتمال افزایش بیشتر آن پس از افزایش قیمت نفت، این دسته باور دارند که زیرساخت‌های ارزی کشور محکم است و در نتیجه، حداقل در میان مدت با افزایش نوسانی قیمت‌ها مواجه نخواهیم بود. در کنار این، در میان مدت به‌نظر می‌رسد که کشور در تامین کالاهای اساسی خود نیز مشکلی ندارد. رئیس جمهور چندی پیش اعلام کرد که ما از واردات کالاهای استراتژیک بی‌نیازیم و به عنوان مثال، ذخیره گندم به 20 ماه افزایش پیدا کرده است. در کنار این، ارز مورد نیاز برای نیازهای وارداتی به اندازه 6 ماه وجود دارد. در این شرایط می‌توان گفت که زیرساخت‌های تجارت خارجی کشور تقریبا تکمیل است و تصمیم اخیر اوپک نیز ورودی ارز را بیشتر تقویت می‌کند.

از سوی دیگر، در تازه‌ترین تحولات، وزیر امور خارجه به شرق آسیا و کشورهای هند، ژاپن و چین سفر خواهد کرد. به گفته برخی منابع، معاون ارزی بانک مرکزی نیز در این سفر به همراه هیاتی از رئیسان 38 شرکت عمده وابسته به اتاق بازرگانی، 15 شرکت دانش بنیان وابسته به ستاد همکاری‌های علمی و فن آوری و 8 بانک تجاری به همراه دیگر مقام‌های صنعتی، وزیر امور خارجه را همراهی خواهند کرد. به‌نظر می‌رسد در این سفرها، روابط کارگزاری و همکاری‌های بانکی مورد بحث قرار خواهند گرفت و زمینه‌ها برای بهبود این روابط شکل خواهد گرفت. در کنار این، تا یک ماه آینده قرار است یک هیات بانکی ایتالیایی نیز به ایران سفر کند. افزون بر این مدیرکل امور بین‌الملل بانک مرکزی ایران با اعلام جزئیات آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران، از حضور بزرگ‌ترین بانک جهان در ایران در آینده‌ای نزدیک خبر داده است. تمام این تحولات نشان‌گر احتمال تقویت بیشتر روابط بانکی و راحت‌تر شدن جا‌به‌جایی‌های پولی خواهد بود. بنابراین، با توجه به این شرایط به‌نظر می‌رسد در میان‌مدت امکان اینکه روند موجود بازار ارز تضعیف شود، ضعیف خواهد بود. این در حالی است که برخی دلالان همچنان به قیمت‌های بازار نگاه افزایشی دارند و به عنوان مثال به رشد شاخص دلار در بازارهای جهانی اشاره می‌کنند. البته نکته حایز اهمیت این است که افزایش قیمت دلار نسبت به میزان نوسانات آن از اهمیت کمتری برخوردار است. در واقع، مهم تر آن است که نوسانات بازار ارز مدیریت شود تا از حمله‌های سفته‌بازانه جلوگیری شود و نباید قیمت‌های بازار را سرکوب کرد. در این شرایط که به‌نظر می‌رسد زیرساخت‌های ارزی کشور مناسب است، تنها دغدغه‌ای که میان برخی از صاحب نظران وجود دارد، مربوط به بحث برجام است.

توصیه‌های کارشناسان

تعداد زیادی از کارشناسان بازار به سیاست‌گذار پیشنهاد می‌دهند که به جای کنترل نوسان‌های بازار اقدام به مدیریت نوسانات قیمت کند. به گفته این دسته، اصرار بازارساز در مقطعی از روز پنج‌شنبه برای شکست مرز 3 هزار و 800 تومانی با مقاومت معامله‌گران ارزی مواجه شد. البته این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که بازارساز روز پنج‌شنبه با تاکتیک‌های جدید عرضه ارز و مدیریت انتظارات توانست نیروهای نوسان‌گیر و سفته‌باز را از بازار خارج کند، ولی در روزهای آینده نیز می‌تواند با مدیریت نوسانات بازار به کاهش دامنه تغییرات قیمت کمک کند. با کاهش دامنه نوسانات انگیزه‌های ورود به بازار ارز برای سودجویان ارزی کاهش خواهد یافت. به گفته یکی از کارشناسان بازار، افزایش دامنه نوسان می‌تواند منجر به افزایش فاصله قیمت خرید و فروش شود، امری که موجب کاهش اطمینان به قیمت‌های بازار می‌شود؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد، ماموریت اصلی سیاست گذار در هفته جاری مدیریت نوسانات و بازگشت آرامش به بازار باشد.

رکوردزنی 14 ساله دلار، طلا را به رکوردزنی معکوس 9 ماهه رسانده است. تعطیلی روز پنجشنبه بازارهای آمریکا به مناسبت عید شکرگزاری مسیحیان باعث شد بازارهای صبح جمعه عمدتا روندها و سطوحی مانند چهارشنبه شب را به خود ببینند. اونس که تا روز سه‌شنبه تحت فشار رشد دلار و افزایش احتمال رشد نرخ‌های بهره در آمریکا بود، چهارشنبه نیز با انتشار صورت جلسه نشست نوامبر کمیته بازار آزاد فدرال‌رزرو به روند قبلی خود ادامه داد. صورت جلسه چهارشنبه نکته تازه‌ای نداشت اما نشان داد که احتمال انقباض پولی در آخرین ماه سال 2016 بسیار زیاد است تا دلار باز هم تقویت و طلا باز هم تضعیف شود.

ادامه مطلب...

قیمت دلار ظرف یک هفته از دو کانال قیمتی عبور کرد؛ قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران از 3 هزار و 683 تومان به 3 هزار و 818 تومان در روز یکشنبه رسید. قیمت جدید ثبت شده برای دلار، رکورد جدیدی برای این ارز طی چهار سال گذشته به حساب می‌آید. در کنار این رکورد، بالاترین میزان نوسان روزانه در 17 ماه گذشته نیز در روز یکشنبه ثبت شد. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد دست‌کم 6 عامل در نوسان اخیر بازار ارز نقش دارند. بخشی از این 6 عامل موجب تضعیف سمت عرضه شده و بخشی نیز تقویت سمت تقاضا را به‌دنبال داشته است. در نتیجه اثر‌گذاری همزمان این عوامل، تب نوسان در بازار ارز بالا رفته است. اخبار دریافتی حکایت از آن دارد که بازارساز ارز با هدف افزایش عرضه ارز در بازار ظرف امروز یا فردا نشست ویژه‌ای با صادر‌کنندگان غیرنفتی خواهد داشت. پیش‌بینی می‌شود با این نشست ورودی ارز به بازار افزایش یابد. کارشناسان گرچه این اقدام بازارساز را در کوتاه‌مدت موثر توصیف می‌کنند؛ اما تاکید دارند سیاست ارزی در ادامه باید به‌واسطه محتوایی و فرمی تغییر کند. «دنیای اقتصاد» در گزارشی با بررسی ماهیت و دلایل نوسان، زمان ماندگاری و راهکارهای لازم برای عبور از این وضعیت را بررسی کرده است.

شاخص ارزی به بالای مرز 3800 تومان رسید

دنیای اقتصاد، حمید عزیزی: قیمت دلار در کمتر از یک هفته توانست از دو کانال عبور کند. این ارز که در دومین روز آذرماه وارد کانال 3 هزار و 700تومان شده بود، روز یکشنبه با شدت بیشتری رشد کرد تا از مرز 3 هزار و 800 تومان نیز عبور کند، اتفاقی که در 4 سال گذشته بی‌سابقه بود. روز یکشنبه، دلار با 46 تومان افزایش به قیمت 3 هزار و 818 تومان رسید. اما چه عواملی زمینه‌ساز رشد قیمت دلار و ثبت رکوردهای افزایشی شده‌اند؟ آیا وقوع نوسان عمدی بوده یا فعل‌وانفعالات درونی بازار آن را ایجاد کرده است و در نهایت، آیا این نوسان ادامه‌دار خواهد بود یا قیمت در نهایت در کانال 3 هزار و 800 تومان آرام خواهد گرفت. این‌ها، بخشی از مهم‌ترین سوالاتی هستند که «دنیای اقتصاد» در گزارش پیش رو سعی کرده است به آنها پاسخ دهد. در این گزارش، 6 دلیل و بازیگردان افزایش قیمت معرفی شده‌اند و استدلال شده است که رشد قیمت دلار بیشتر غیرارادی و ناشی از فعل‌وانفعلات درونی بازار بوده است تا عوامل ارادی و برون بازاری. در نهایت، اکثر کارشناسان، ادامه روند نوسان را وابسته به واکنش سیاست‌گذار ارزی دانسته‌اند و عنوان کرده‌اند، اگر بازارساز بتواند بخشی از تقاضای بازار را در هفته جاری پاسخ دهد، شدت نوسان کند خواهد شد. البته بیشتر کارشناسان به این نکته نیز اذعان دارند که سیاست‌گذار برای جلوگیری از نوسانات احتمالی آینده نیاز است یک بازنگری اساسی در سیاست‌های ارزی خود را مدنظر قرار دهد.

رکوردهای افزایشی

روز یکشنبه، قیمت دلار از کانال 3 هزار و 800 تومان عبور کرد، حادثه‌ای که آخرین بار در اوج نوسانات ارزی در اواخر زمستان 91 رخ داده بود. در دومین روز هفته، هیجان خرید در بازار موج می‌زد، حال آنکه معاملات بازار تقریبا با آرامش کلید خورده بود. صبح یکشنبه، دلار معاملات خود را با قیمت 3 هزار و 774 تومان آغاز کرد که تنها افزایشی یک تومانی نسبت به قیمت بسته شده روز شنبه داشت. حتی پیش از ساعت 11 صبح، تمایل بیشتری به فروش ارز در بازار وجود داشت و قیمت‌های کمتری نیز در میان معامله‌گران شنیده می‌شد. با این حال، به سرعت روند بازار تغییر کرد و ولع خرید ارز جای آرامش ابتدای روز را گرفت، به‌طوری‌که تا پیش از ساعت 12 بعدازظهر قیمت تا اواسط محدوده 3 هزار و 790 تومان بالا رفت و ساعت یک بعدازظهر حتی از کانال 3 هزار و 800 تومان عبور کرد. این پایان کار روز افزایشی دلار نبود و قیمت این ارز در مقاطعی از محدوده 3 هزار و 820 تومان نیز عبور کرد. در نهایت در این روز، دلار زیر محدوده 3 هزار و 820 تومان و با قیمت 3 هزار و 818 تومان به کار خود پایان داد. این قیمت که 46 تومان بالاتر از قیمت روز شنبه بود، موجب ثبت بیشترین افزایش روزانه دلار از تیر 94 و ثبت بیشترین قیمت از اواخر سال 91 شد.

6 عامل افزایشی

به گفته فعالان و کارشناسان بازار، بالا رفتن نرخ حواله درهم، بالا رفتن ارزش دلار در سلیمانیه و عراق، اثرات خالی‌فروشی ارزی در کنار اثر ترامپ، اثر ژانویه و کاهش صادرات پتروشیمی‌ها 6 عاملی بوده‌اند که در افزایش قیمت دلار اثرگذار بوده‌اند.

بالا رفتن نرخ حواله درهم: نرخ حواله درهم به‌طور سنتی یکی از عوامل اثرگذار در قیمت دلار بازار داخلی است. به گفته بازیگران ارزی، نسبت نرخ حواله درهم و قیمت دلار بازار داخلی به‌طور جدی ازسوی معامله‌گران رصد می‌شود و در انتظارات قیمتی آنها موثر است. در این شرایط، بسیاری از فعالان، افزایش روزهای گذشته دلار را به رشد نرخ حواله درهم نسبت داده‌اند. روند افزایشی درهم، حتی روز یکشنبه شدت بیشتری به خود گرفت و تا آستانه هزار و 70 تومان بالا رفت. به گفته فعالان، نرخ حواله درهم در نهایت روز یکشنبه با قیمت هزار و 68 تومان به کار خود پایان داد. این در شرایطی بود که قیمت بازارساز ارزی بسیار کمتر و حدود هزار و 44 تومان بود. البته برخی بازیگران با تجربه بازار عنوان می‌کردند که عرضه درهم بازارساز بیشتر به‌صورت چک بوده است. اما جالب‌تر از نرخ حواله درهم، قیمت نقدی آن در بازار داخلی بود. به گفته یکی از فعالان با تجربه بازار، روز یکشنبه کمتر معامله‌گری تمایلی به فروش درهم داشت و ترجیح می‌دادند که ارز خود را نگه‌دارند. همین موضوع موجب شد قیمت درهم نقدی تا هزار و 80 تومان افزایش پیدا کند.

بالا رفتن ارزش دلار در سلیمانیه عراق: به گفته فعالان، افزایش ارزش دلار در کشورهای همسایه و به‌خصوص منطقه سلیمانیه عراق و ترکیه یکی دیگر از عواملی بوده که انتظارات بازار داخلی را تحت‌تاثیر قرار داده است. هنگامی که ارزش دلار در کشورهای همسایه تقویت می‌شود، این انتظار در معامله‌گران ایجاد می‌شود که دلار از بازار ارز ارزان‌تر داخلی به این کشورها منتقل شود. با این وجود حتی اگر ارزی جا به جا نشود، همین اختلاف قیمتی، انتظارات بازیگران بازار داخلی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

اثرات خالی‌فروشی ارزی: نوسانات قیمت ارز در روزهای گذشته بسیاری از معامله‌گران ارزی را متضرر کرده است. بخش بزرگی از متضرران افرادی موسوم به «خالی‌فروشان ارزی» هستند که معمولا در بازار سعی می‌کنند از انتظارات کاهشی خود کسب سود کنند. از آنجا که قیمت دلار در یک هفته گذشته در مسیر افزایشی قرار داشته است، افرادی که اقدام به خالی‌فروشی ارز کرده‌اند، دچار زیان شده‌اند. اثر این موضوع روز یک شنبه با شدت بیشتری آشکار شد. در این روز، تعداد زیادی از معامله‌گران خالی‌فروش به دلیل ضرری که متحمل شده بودند، به بازار برای پرداخت و تسویه معامله خود مراجعه نکردند تا این موضوع به میزان زیادی نوسانات بازار را تحت‌تاثیر قرار دهد. به گفته فعالان، اولین اثر حضور نیافتن دسته یاد شده توقف تقریبا کامل معاملات اعتباری بود. از حدود ساعت یک بعدازظهر روز یکشنبه معامله فردایی خاصی در بازار انجام نمی‌شد، چرا که خروج افراد متضرر روز یکشنبه، موجب شده بود اطمینان به انجام این نوع از معاملات تا حدی از بین برود. حضور نیافتن این عده بر قیمت دلار نیز اثرگذار بود و چرخه عرضه و تقاضای بازار را تحت‌تاثیر قرار داد. در واقع معامله‌گری که روز یکشنبه قرار بود ارزی را به معامله‌گر دیگری تحویل دهد یا ما به ازای ریالی آن را پرداخت کند، با خروج خود از بازار عملا تامین این ارز را بر شانه‌های بازار انداخت تا بخشی از حجم ارز موجود در بازار صرف پاسخگویی به این تقاضاها شود.

اثر ترامپ

به گفته شماری از فعالان و کارشناسان، انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا از دو جهت بازار داخلی را تحت‌تاثیر قرار داده است. به گفته آنها، اولین اثر ترامپ مربوط به بازارهای جهانی است که بازار داخلی نیز به‌طور غیرمستقیم از آن متاثر می‌شود. به گفته فعالان، انتظار تحلیلگران بازارها آن است که با ورود ترامپ نرخ بهره آمریکا افزایش پیدا کند و به دنبال آن، شاخص دلار تقویت و جریان سرمایه به نفع این ارز گردش کند. به نظر می‌رسد معامله‌گران بازار داخلی نیز به استقبال این علامت و اثرات آن رفته‌اند. این اثرگذاری بیشتر به‌صورت بنیادی است، حال آنکه اثر دوم ترامپ بیشتر حالت انتظاری و روانی دارد. برخی معامله‌گران انتظار دارند، با انتخاب ترامپ، اجرای برجام با چالش مواجه شود. این دسته نگرانند که با انتخاب او، در جریان ورود ارز به داخل اختلال ایجاد شود.

اثر ژانویه:‌ معامله‌گران ارزی به‌طور سنتی انتظار دارند که قیمت دلار در اواخر پاییز در مسیر افزایشی قرار بگیرد. به گفته فعالان، در این مقطع زمانی به دلیل نزدیک شدن به پایان سال میلادی، تقاضای شرکت‌های تجاری افزایش پیدا می‌کند. این تقاضای فصلی در بازار به نام «تقاضای ژانویه» شناخته می‌شود. به گفته فعالان، شرکت‌ها، بانک‌ها و سایر موسسات اقتصادی در این مقطع به دلیل قرار گرفتن در مقطع انتهایی سال، برای تسویه حساب‌های دلاری خود نیاز به تهیه ارز دارند و همین موضوع موجب می‌شود که به حجم تقاضای بازار اضافه شود. در کنار این، روند افزایشی قیمت در یک ماه گذشته موجب شده بخشی از تقاضای آتی زودتر از موعد وارد بازار شود. قیمت دلار در یک ماه گذشته حدود 200 تومان بالاتر رفته و از دو کانال 3 هزار و 700 و 3 هزار و 800 تومان عبور کرده است. در این شرایط، به گفته فعالان، بخشی از تقاضای آتی به دلیل هراس از افزایش قیمت بیشتر تصمیم گرفته است که زودتر از موعد وارد بازار شود تا از رشد بیشتر قیمت متضرر نشود. این در حالی است که گروهی نیز تقاضای خود را به تعویق انداخته‌اند، این دسته در انتظار کاهش قیمت‌های بازار هستند.

کاهش صادرات پتروشیمی‌ها: برخی فعالان اعتقاد دارند که در کنار افزایش تقاضا، کاهش عرضه ارز نیز عامل مهمی بوده است که در سرعت گرفتن رشد دلار اثرگذار عمل کرده است. این ادعا را نمی‌توان ثابت کرد، ولی بررسی آمارهای صادرات نشان‌دهنده آن است که با وجود مثبت بودن تراز تجاری در 7 ماهه ابتدایی سال، میزان صادرات پتروشیمی‌ها در این بازه زمانی نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش پیدا کرده است. براساس آمار گمرک ایران، صادرات پتروشیمی‌ها در 7 ماه ابتدایی سال 95 نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته 1/ 8 درصد کاهش پیدا کرده و از 8 هزار و 205 میلیون دلار به 7 هزار و 534 میلیون دلار رسیده است. البته در همین بازه زمانی، میزان صادرات میعانات گازی 43 درصد رشد نشان می‌دهد، ولی به نظر می‌رسد، مبادی تامین عرضه ارز بیشتر مربوط به صادرات پتروشیمی‌ها است. در کنار این، اتفاقی که رخ داده آن است که جدا از حجم صادرات پتروشیمی‌ها، ورودی ارز پتروشیمی‌ها نیز تا حدودی تضعیف شده است.

یک نشست ویژه

با توجه به اطلاعات به دست آمده به دلیل مشکلات پیش آمده در ورودی ارز پتروشیمی‌ها، قرار است این هفته جلسه‌ای برگزار شود که خروجی آن به احتمال زیاد تقویت سمت عرضه ارز خواهد بود تا بتواند تقاضای قوت گرفته بازار را پاسخ بدهد. براساس خبرها، به دستور رئیس‌کل بانک مرکزی، بخش ارزی با صادرکنندگان پتروشیمی در این هفته جلسه‌ای خواهند داشت تا زمینه تقویت سمت عرضه فراهم و موانع احتمالی در این راه برداشته شوند. احتمالا خروجی نشست امکان ارزآوری پتروشیمی‌ها به داخل را بیشتر خواهد کرد. در گذشته نیز چنین مشکلی در ورودی ارز پتروشیمی‌ها به‌وجود آمد و بازار دچار نوسان شد، ولی پس از پیگیری‌های رئیس کل بانک مرکزی این مشکل برطرف شد و پس از آن بازار روند باثباتی پیدا کرد.

شناسایی ریشه‌های نوسان

در حال حاضر نگاه بسیاری از فعالان اقتصادی به سیاست‌گذار ارزی معطوف شده است که نوسانات بازار را مدیریت کند. با این وجود، سیاست‌گذار زمانی می‌تواند نوسانات قیمت را مدیریت کند که روندهای حاکم بر بازار به‌طور صحیحی شناسایی شوند. در این شرایط، مهم‌ترین سوال این است که آیا گروهی از سفته‌بازها با هم هماهنگ شده‌اند و به‌دنبال تحریک قیمت‌ها هستند یا روند‌های گذشته و انتظارات پیش‌رو موجب شده این ذهنیت در بازار شکل بگیرد که قیمت ارز پایین‌تر از ارزش واقعی آن است و امکان افزایش دارد. در واقع، در اولین گام باید منشا افزایش نوسان تشخیص داده شود که آیا ریشه وقوع نوسان ارادی است یا ناشی از فعل‌وانفعالات درونی بازار است.

به گفته برخی کارشناسان، رفتارها و قیمت‌گذاری‌های گذشته به گونه‌ای بوده که این سیگنال را به معامله‌گران بازار منتقل کرده است که ارز پتانسیل افزایش بیشتر قیمت را دارد. به باور این دسته، محافظه‌کاری در تنظیم سیاست‌های ارزی، به‌خصوص ثابت نگه‌داشتن نرخ در دوره‌های گذشته زمینه‌ساز شکل‌گیری این ذهنیت بوده است. در این شرایط، از آنجا که نحوه قیمت‌گذاری بیشتر ثابت بوده است، معامله‌گران زمانی که احساس می‌کنند فضا برای افزایش بیشتر قیمت فراهم شده است، سعی می‌کنند وارد بازار شوند تا ظرفیت افزایشی که از قبل خالی مانده است را پر کنند. منتها تفاوت در آنجا است که در این مقطع این ظرفیت با سرعت و نوسانات بیشتری پر می‌شود. در این شرایط، در حالی که برخی فعالان، سفته‌بازان را علت نوسان معرفی کرده‌اند، می‌توان آنها را جزیی از واکنش به نوسان بازار دانست. به‌عنوان مثال، برخی فعالان، رشد نرخ حواله درهم را عامل افزایش قیمت دلار عنوان کرده‌اند. در حالی که عده‌ای این رشد را عمدی ارزیابی کرده‌اند، رفتارهای بازارساز نشان می‌دهد این ادعا چندان محکم نیست و علت رشد قیمت را بیشتر می‌توان در کاهش ورودی ارز پتروشیمی‌ها جست‌وجو کرد. در واقع رشد درهم کمتر می‌تواند ناشی از رفتارهای سفته‌بازانه بوده باشد و تنها به دلیل ایجاد زمینه‌های افزایشی، قیمت رشد کرده است، منتها در این شرایط، نوسان‌گیران نیز از فرصت استفاده کرده و همراه جریان افزایشی بازار شده‌اند. حتی برخی معامله‌گران تصور کرده‌اند که با توجه به شوک ترامپ و همزمانی با اثر ژانویه بهتر است که ارز خود را نگه دارند و در آینده آن را با قیمت بالاتری به فروش برسانند. در کنار این، بخشی از تقاضا ممکن است به دلیل روند قیمت زودتر وارد بازار شده باشد. در نتیجه، سفته‌بازان نیز که مشاهده کردند نوسان قیمت‌ها بالاتر رفته است، فعالیت خود را افزایش دادند. در واقع به زبان ساده می‌توان گفت که نوسان‌گیران خود با روند افزایشی بازار همراه شده‌اند، روند افزایشی که زمینه‌های آن در بازار وجود داشت. در این شرایط افزایش قیمت را بیشتر می‌توان غیرارادی و تابع شرایط دانست تا اینکه آن را به حرکات ارادی نوسان‌گیران نسبت داد. البته نمی‌توان منکر این شد که سفته‌بازان و نوسان‌گیران نیز از شرایط نوسانی ایجاد شده نهایت استفاده را برده‌اند.

راهکارهای سیاست‌گذار برای مدیریت نوسان

اگر بپذیریم که پاسخ سوال علت نوسان مساله دومی است(یعنی وجود ذهنیت‌های افزایشی در کنار همراهی نوسان گیران)، سیاست‌گذار ارزی باید چه سیاستی را اتخاذ کند؟ در این مسیر، چند راهکار کوتاه‌مدت وجود دارد. مهم‌ترین نکته‌ای که کارشناسان پیشنهاد می‌دهند، سیاست‌گذار به آن توجه ویژه‌ای مبذول دارد، نگاه ویژه به روند قیمت‌ها و تلاش برای مدیریت نوسان است. در واقع، بازارساز باید سعی کند به جای کنترل قیمت‌ها، دامنه نوسان را کاهش دهد تا مانند گذشته تغییرات قیمت محدود شود. با کاهش دامنه نوسان، ثبات به آرامی به بازار بازخواهد گشت و نوسان‌گیران نیز به تبع شرایط جدید از بازار خارج خواهند شد. در واقع، بهتر است که بازارساز به جای اصرار بر کنترل قیمت‌ها، اقدام به مدیریت نوسانات کند. دومین نکته آن است که بازارساز سعی کند به‌جای مداخله، بازار را با اهرم انتظارات و علامت‌ها مدیریت کند. بخشی زیادی از آرامش ایجاد شده در بازار در سال‌های اخیر ناشی از مثبت شدن انتظارات بود و این به بازارساز و سیاست‌گذار کمک می‌کرد. راهکار سومی که از سوی کارشناسان پیشنهاد شده است، توجه به سبد ارزها به‌جای معطوف شدن به یک ارز است. در روزهای گذشته، ارزش ریال همزمان با تضعیف در برابر دلار در مقابل سایر ارزها نیز تضعیف شد. این در حالی است که در بازارهای جهانی، ارزش بسیاری از ارزها در برابر دلار تضعیف شده است. تضعیف ارزش سایر ارزها در برابر دلار و تقویت آنها در برابر ریال می‌تواند زمینه‌های آربیتراژی رادر بازار فراهم کند.

در نتیجه، بهتر است که توجه بیشتری به این تغییر و تحولات برای جلوگیری از نوسانات احتمالی شود. در کنار این راه کارهای کوتاه‌مدت که از نظر کارشناسان به کاهش دامنه نوسان کمک می‌کند، بازارساز باید راهکارهای میان‌مدت و درازمدت را نیز مدنظر قرار دهد. در این شرایط، مهم‌ترین نکته آن است که مداخله در بازار ارز نباید به‌گونه‌ای باشد که به بهای اتمام ذخایر ارزی تمام شود. «دنیای اقتصاد» بارها به نقل از کارشناسان به این موضوع اشاره کرده است و در حال حاضر که بازار در زمان حساسی به‌سر می‌برد، توجه به این نکته بیش از سایر مقاطع ضروری است. در کنار سیاست‌های ارزی، بازارساز در درازمدت برای جلوگیری از افزایش دامنه نوسان باید به سیاست‌های پولی و مالی نیز توجه کند. از جمله راهکارهای بلندمدتی که سیاست‌گذار می‌تواند به آنها توجه کند، می‌توان موارد زیر را برشمرد: حفظ استقلال نسبی سیاست پولی و سیاست مالی، حفظ قدرت رقابتی تولید ملی در برابر رقبای خارجی و کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد کلان نسبت به بروز شوک‌های نفتی. با این حال آنچه در شرایط فعلی اهمیت ویژه‌ای دارد آن است که بازارساز با یک مداخله هدفمند و مشخص دامنه نوسانات راکاهش دهد و پس از آن وارد بحث‌های عمیق‌تر برای جلوگیری از تکرار سریال افزایشی‌های نوسانی شود. البته در میان مدت توجه به این نکته نیز اهمیت دارد که مدیریت بازار غیررسمی ارز باید متنوع و ابتکاری باشد و طبیعتا تنها با استفاده از حضور مداخله‌ای، بازار قابل مدیریت نیست. به نظر می‌رسد معاونت ارزی باید در این نقش به لحاظ محتوایی و فرمی تغییراتی را انجام دهد.

روز پنج‌شنبه، دلار چهارمین افزایش متوالی را تجربه کرد تا به سطح 3 هزار و 750 تومان نزدیک‌تر شود. در آخرین روز هفته گذشته، دلار با 13 تومان رشد به قیمت 3 هزار و 743 تومان رسید. به گفته فعالان، نرخ حواله درهم همچنان مهم‌ترین عاملی است که قیمت دلار را در بازار داخلی تحریک می‌کند. روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه نیز رشد درهم سهم زیادی در افزایش دلار داشت. در کنار این، رشد انتظارات افزایشی پس از عبور این ارز از مرز 3 هزار و 700 تومان دیگر عاملی بود که به رشد قیمت کمک کرد. دلار که در آخرین هفته آبان ماه، 1/ 1 درصد افزایش قیمت را تجربه کرده بود، با رشد روز پنج‌شنبه توانست میزان بازدهی هفته گذشته خود را به 2/ 1 درصد برساند.

در حالی که برخی فعالان انتظار دارند، در هفته نیمه تعطیل جاری، روند افزایشی دلار تعدیل شود، گروهی دیگر باور دارند که این ارز پتانسیل افزایش بیشتر را دارد. به گفته فعالان دسته اول، خریدهای زیادی در 2 هفته گذشته صورت گرفته است، در نتیجه هفته جاری می‌تواند زمانی برای عرضه ارز خریداری شده باشد. عرضه قوی بازارساز در روز انتهایی هفته دیگر عاملی است که انتظارات افزایشی را تا حدی تعدیل می‌کند. با وجود این، برخی فعالان، به دلیل بالا بودن نرخ حواله درهم و بالا رفتن انتظارات افزایشی پس از عبور دلار از مرز 3 هزار و 700 تومان و افزایش تقاضای تجاری در انتظار رشد بیشتر قیمت هستند. برخلاف افزایش قیمت دلار، در آخرین روز هفته گذشته، سکه تمام بهار آزادی در مسیر کاهشی قرار گرفت و با 6 هزار تومان افت به قیمت یک میلیون و 109 هزار تومان رسید. سقوط بهای اونس در بازارهای جهانی به زیر هزار و 200 دلار دلیل اصلی افت سکه بود؛ هرچند که افزایش قیمت دلار مانع از کاهش بیشتر آن شد. با افت روز پنج‌شنبه، سکه در اولین هفته آذرماه 3دهم درصد از ارزش خود را از دست داد تا میزان افت آن کمی کاهش پیدا کند. سکه در آخرین هفته آبان ماه حدود یک درصد کاهش قیمت را تجربه کرده بود.

دلایل افزایشی

به گفته فعالان، بالا بودن نرخ حواله درهم یکی از مهم‌ترین دلایلی بود که هفته گذشته قیمت دلار را تحریک کرد. پنج‌شنبه گذشته نرخ حواله درهم همچنان بالای هزار و 30 تومان باقی ماند. به باور برخی معامله‌گران بازار، وقتی قیمت درهم بالای محدوده یاد شده باشد، قیمت دلار در بازار داخلی ظرفیت رشد بیشتر و عبور از سطح 3هزار و 750 تومان را دارد. به‌عنوان مثال، با درهم هزار و 32 تومان، دلار در بازار داخلی بالای 3 هزار 770 تومان ارزش دارد.عده دیگری از افزایشی‌های بازار به روند قیمت دلار در آذرماه اشاره می‌کنند. به گفته این عده، روند قیمت شاخص ارزی در آذرماه سال‌های 93 و 94 افزایشی بوده است؛ امری که نشان‌دهنده بالا رفتن تقاضا در این مقطع زمانی از سال است. به گفته این عده، افزایش تقاضای تجاری و تسویه‌های دلاری شرکت‌ها از جمله عللی است که می‌تواند منجر به افزایش تقاضا در آذرماه شود. دیگر عاملی که زمینه رشد قیمت را می‌تواند فراهم کند، انتظارات افزایشی معامله‌گران تحت‌تاثیر روند قیمت شاخص ارزی است. به گفته فعالان، در دو هفته گذشته، قیمت دلار نه تنها از کانال 3 هزار و 700 تومان عبور کرده است، بلکه به آستانه سطح 3 هزار و 750 تومان نزدیک شده است. در این شرایط، روند صعودی دلار، انتظارات معامله‌گران فنی بازار را افزایشی‌تر کرده است.

دلایل کاهشی

مهم‌ترین دلیلی که انتظار برخی معامله‌گران ارزی را کاهشی می‌کند، امید آنها به تعدیل قیمت‌هاست. به گفته این دسته، قیمت دلار در 2 هفته گذشته تنها در مسیر افزایشی حرکت کرده است. در واقع در 2 هفته گذشته، عده‌ زیادی از معامله‌گران خریدهای ارزی انجام داده‌اند، در نتیجه این انتظار وجود دارد که این عده در سقف قیمت چند سال اخیر اقدام به فروش ارز خریداری شده کنند. عامل دیگری که ممکن است معامله‌گران ارزی را تشویق به فروش ارز کند، عرضه بازارساز است. به گفته فعالان، عرضه بازارساز در انتهای هفته گذشته نسبتا قوی بود؛ حتی بازارساز، روز پنج‌شنبه زودتر از حد معمول عرضه خود را آغاز کرد. انتظار می‌رود که در صورت ادامه این روند، قیمت دلار کمی افت کند.

4 افزایش متوالی

قیمت دلار در هفته گذشته عمدتا در مسیر افزایشی قرار داشت؛ به‌طوری‌که از روز یکشنبه در راه افزایشی قرار گرفت و تا انتهای هفته به این روند ادامه داد. دلار که روز شنبه 18 تومان از ارزش خود را از دست داده و به قیمت 3 هزار و 680 تومان رسیده بود، روز دوشنبه رشد آرامی را تجربه کرد. با توجه به روند دو روز ابتدایی هفته، برخی فعالان انتظار داشتند که در ادامه هفته نوسانات بازار ارز به آرامی ادامه پیدا می‌کند، با این حال، این اتفاق رخ نداد. روند قیمت دلار از روز سه‌شنبه تند شد و قیمت به سرعت از مرز 3 هزار و 700 تومان عبور کرد. در دومین روز آذرماه، شاخص ارزی 27 تومان افزایش را تجربه کرد و به قیمت 3 هزار و 700 تومان رسید. به گفته فعالان، رشد نرخ حواله درهم و رسیدن به محدوده هزار و 20 تومانی مهم‌ترین نیروی محرک رشد شاخص ارزی بود. حتی برخی فعالان اعتقاد داشتند که با توجه به سطح قیمت حواله درهم، دلار توانایی رشد بیشتری داشت؛ ولی عرضه بازارساز مانع از وقوع این اتفاق شد. در کنار این، در چهارمین روز هفته، بهای دلار در معاملات فردایی و نقدی اختلاف قابل‌ملاحظه‌ای با یکدیگر داشتند. به گفته فعالان، فاصله قیمت در معاملات فردایی و نقدی یکی از عواملی بود که انتظارات بازار را تحت‌تاثیر قرار داد و تعداد خریداران را بالا برد. در پنجمین روز هفته، خریداران ارزی قدرت‌نمایی کردند تا دلار از ابتدای مرز 3 هزار و 700تومان فاصله بگیرد. روز چهارشنبه، شاخص ارزی با 30 تومان افزایش به قیمت 3 هزار و 730 تومان رسید. به گفته فعالان، رشد نرخ حواله درهم در آستانه پایان سال میلادی، تقاضای شرکت‌های تجاری و هیجان‌سازی معامله‌گران آتی از جمله عواملی بودند که زمینه‌ساز رشد قیمت شدند.

روز آخر

در آخرین روز هفته گذشته، دلار 13 تومان افزایش دیگر را تجربه کرد و به قیمت 3 هزار و 743 تومان رسید. این رشد در حالی رخ داد که در ساعات ابتدایی روز، قیمت این ارز تا ابتدای محدوده 3 هزار و 720 تومان نیز پایین رفته بود. به گفته فعالان، روز پنج‌شنبه صرافی‌های بانکی پیش از ساعت 11 بعدازظهر عرضه ارز را آغاز کردند. به این ترتیب، دلار که معاملات خود را با قیمت 3 هزار و 737 تومان آغاز کرده بود، به سرعت در مسیر کاهشی قرار گرفت و تا پیش از ساعت 12 بعدازظهر به زیر محدوده 3 هزار و 730 تومان رسید. پس از تعطیلی نسبی بازار رسمی، دلالان بازار ارز از فرصت استفاده کردند و توانستند پیش از ساعت 3 بعدازظهر قیمت را حتی وارد محدوده 3 هزار و 740 تومان کنند. به گفته فعالان، روز پنج‌شنبه حجم معاملات نقدی بازار بالا بود و کمتر کسی تمایلی به انجام معاملات فردایی داشت. به‌طور سنتی، معامله‌گران ارزی خرید و فروش‌های فردایی خود را روز چهارشنبه انجام می‌دهندکه تسویه آن در روز شنبه انجام می‌شود.

همسو با افزایش دلار در بازار آزاد، در مرکز مبادلات ارزی نیز نرخ رسمی این ارز بالا رفت. روز پنج‌شنبه، دلار مبادله‌ای 25 ریال افزایش را تجربه کرد و به قیمت3 هزار و 209 تومان و 5 ریال رسید. به نظر می‌رسد، تقویت شاخص دلار در بازارهای جهانی یکی از عواملی است که به رشد دلار در مرکز مبادلات ارزی کمک می‌کند. برخلاف رشد دلار، روز پنج‌شنبه، نرخ رسمی یورو حدود 24 تومان از ارزش خود را از دست داد و به قیمت 3 هزار و 382 تومان رسید. بسیاری از ارزهای عمده در روزهای گذشته در برابر دلار تضعیف شده‌اند که یورو نیز از این قاعده مستثنی نبوده است.

افت بهای نفت خام عمدتا فلز زرد را نیز تحت فشار می‌گذارد، اما روز دوشنبه نگرانی‌های نفتی باعث افت شاخص دلار شد تا طلا از کف 9 ماهه بالا بیاید. این به آن معنا است که بازار فلزهای گرانبها فعلا درگیر عوامل خارجی مبهم است، زیرا نه روند بهای نفت قطعیتی دارد، نه روند دلار ایالات‌متحده. از سوی دیگر گرایش فنی اونس هم مشخص نیست زیرا افت شدید آن در هفته‌های گذشته به وجهه آن آسیب وارد کرده، اما تجربه کف قیمت، اصلاح روند را محتمل نگه داشته است. اینها یعنی معامله‌گران طلا فعلا در معادلات خود با سه مجهول روبه‌رو هستند.

صبح روز گذشته، دلار شاهد بیشترین افت روزانه خود در حدود یک ماه گذشته بود چراکه قیمت نفت متاثر از تردید نسبت به توان «اوپک» برای بالا بردن قیمت ها، کاهش یافت و معامله‌گران بازار ارز و بورس از امید خود به «تورم ترامپی» کاستند. برنامه‌های بلندپروازانه ترامپ بازارهای سهام را امیدوار کرده اما یکی از بزرگ‌ترین امیدها رشد تورم در آمریکاست، امری که افت بهای نفت مانع آن خواهد بود. اگر تورم در بزرگ‌ترین اقتصاد جهان به سطح مطلوبی نرسد، انقباض پولی دشوار خواهد شد و با تعویق یا حرکت کند رشد نرخ‌های بهره در آمریکا، دلار بخشی از قدرت خود را از دست خواهد داد. شاخص دلار که هفته گذشته روی عدد 49/ 101 واحد ایستاده بود، صبح اولین روز هفته میلادی تا کف 65/ 100 واحد هم پایین آمد، گرچه از کف روزانه خود رشد کرد. به این ترتیب، اونس طلا هم که هفته گذشته روی قیمت 1184 دلار ایستاده بود، صبح دوشنبه تا بهای 1198 دلار اوج گرفت، گرچه از این اوج روزانه پایین آمد. قیمتی که تا ساعت30: 7 عصر به وقت تهران برای اونس ثبت شد، 1189 دلار بود، البته هم اکنون که شما این گزارش را می‌خوانید ممکن است قیمت متفاوتی به‌عنوان قیمت نهایی نخستین روز کاری هفته جدید رقم خورده باشد.

نفت و طلا

در حالی که اجلاس رسمی اوپک روز 30 نوامبر برگزار می‌شود و مهم‌ترین دستورکار آن تصویب طرح کاهش تولید نفت است، چانه‌زنی‌ها برای رسیدن به اجماع کلی از دوشنبه 28 نوامبر آغاز شد تا بازارها تحت‌تاثیر این تحولات قرار بگیرند. وزرای نفت الجزایر و ونزوئلا روز گذشته با وزیر انرژی روسیه دیدار کردند. به گزارش «ایسنا» به نقل از بلومبرگ، اوپک تاکنون سابقه همکاری با کشورهای غیرعضو این سازمان در زمینه کاهش تولید نفت را داشته است و هم اکنون نیز در پی جلب حمایت کشورهای تولید‌کننده غیرعضو اوپک، برای کاهش تولید نفت است. روسیه اعلام کرده در صورتی با اوپک همکاری می‌کند که اعضای این سازمان بتوانند به توافقی درباره کاهش تولید نفت برسند. این کشور بیشتر ترجیح می‌دهد تولید خود را در سطح کنونی یازده میلیون و ٢٠٠ هزار بشکه در روز تثبیت کند. اعضای اوپک دو ماه پیش در نشست الجزیره توافق کردند سطح تولید نفت خود را محدود کنند، اما برای ایران، لیبی و نیجریه با توجه به شرایط خاص آنها استثنا قائل شدند.

موسسه مالی گلدمن ساکس آمریکا در تازه‌ترین گزارش خود روند نوسانات قیمت طلا و نفت در سال 2017 میلادی را پیش‌بینی کرده است. به گزارش پایگاه اینترنتی «مارکت واچ»، موسسه مالی گلدمن ساکس پیش‌بینی کرده میانگین قیمت هر بشکه نفت سبک آمریکا از حدود 45 دلار کنونی به کمتر از 45 دلار در سه ماه نخست سال آینده میلادی خواهد رسید و این رقم به ترتیب در سه ماه دوم، سوم و چهارم به 50 ، 55 و 60 دلار می‌رسد. قیمت هر اونس طلا نیز در بازار لندن در سه ماه نخست سال آینده به 1280 دلار خواهد رسید و در سه ماه دوم اونس در همین سطح باقی خواهد بود ولی در سه ماه سوم به کمتر از 1265 دلار کاهش خواهد یافت و تا سه ماه پایانی 2017 نیز به کمتر از 1250 دلار کاهش می‌یابد.

طلای آمریکایی

به گزارش سایت طلا به نقل از پایگاه اینترنتی «بولیون دسک»، موسسه مالی «ام‌کی‌اس سوئیس» صبح دیروز اعلام کرد که کاهش ارزش دلار آمریکا مهم‌ترین عامل افزایش نسبی قیمت جهانی طلا بوده است. از سوی دیگر موسسه مالی «کردیت سوئیس» هم اعلام کرده ارزش دلار در شرایط کنونی در حال تثبیت شدن است. البته به نظر می‌رسد با توجه به سیاست‌های اقتصادی دولت جدید آمریکا و بهبود شرایط رشد اقتصادی و تورم، فدرال رزرو مجبور به افزایش بیشتر نرخ بهره در سال 2017 شود و این مساله در نهایت موجب افزایش بیشتر ارزش دلار خواهد شد. کمیته بازار آزاد فدرال رزرو آمریکا که کمیته سیاست‌گذار پولی بانک مرکزی این کشور است در نشست 14 دسامبر تصمیم نهایی درباره نرخ بهره را اتخاذ خواهد کرد. نظرسنجی موسسه «سی‌ام‌ئی» نشان می‌دهد که احتمال افزایش نرخ بهره فدرال رزرو در نشست دسامبر به بیش از 93 درصد رسیده است. صبح دوشنبه، تازه‌ترین تحلیل فنی «وانگ تائو» نشان می‌دهد قیمت جهانی طلا در کوتاه مدت در دامنه 1172 تا 1210 دلار در هر اونس در نوسان خواهد بود. تحلیل کارشناسان اقتصادی نشان می‌دهد انتشار آمارهای مهم در آمریکا از جمله وضعیت اشتغال و بیکاری در ماه نوامبر تاثیر زیادی بر نوسانات قیمت طلا در روزهای آینده خواهد داشت. پایگاه اینترنتی اینوستینگ صبح دوشنبه نوشت، ادامه روند صعودی ارزش دلار و گمانه‌زنی‌های مربوط به افزایش نرخ بهره فدرال رزرو در نشست دسامبر تاثیر زیادی بر کاهش قیمت طلا در روزهای اخیر داشته است. تقاضای مکان امن سرمایه‌گذاری برای طلا از زمان اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا با افت شدیدی روبه‌رو شده است. البته برخی کارشناسان اقتصادی بر این باورند که در صورت اجرای سیاست‌های ترامپ، رشد اقتصادی و نرخ تورم آمریکا با افزایش روبه‌رو خواهد شد و این مساله در نهایت به نفع تقاضا و قیمت طلا خواهد بود. تازه‌ترین نظرسنجی اینوستینگ هم نشان می‌دهد احتمال افزایش نرخ بهره فدرال رزرو در نشست دسامبر به بیش از 95درصد رسیده است.

داده‌های هفته

طلا به شدت در برابر نوسانات نرخ بهره و ارزش دلار آمریکا حساسیت نشان می‌دهد. در هفته پیش‌رو، سرمایه‌گذاران بین‌المللی منتظر انتشار آمارهای مهم اقتصادی در آمریکا هستند. آمارهای اشتغال در ماه نوامبر و رشد اقتصادی در سه ماه سوم امسال و وضعیت تولیدات صنعتی تاثیر زیادی بر روند قیمت طلا خواهد داشت. روز سه شنبه ژاپن و آلمان نیز آمارهای مهم اقتصادی را اعلام خواهند کرد و ویلیام دادلی از مقام‌های ارشد فدرال رزرو آمریکا درباره وضعیت نرخ بهره و اوضاع اقتصادی سخنرانی خواهد داشت. روز چهارشنبه منطقه یورو آمارهای تورم را منتشر می‌کند و موسسه «ای‌دی‌پی» نیز آمارهای اشتغال بخش‌خصوصی آمریکا را اعلام خواهد کرد. روز پنج‌شنبه نیز چین و بریتانیا آمارهای تولیدات صنعتی را اعلام خواهند کرد. در نهایت روز جمعه وزارت کار آمریکا آمارهای اشتغال و بیکاری ماه نوامبر را منتشر می‌کند که مهم‌ترین داده هفته خواهد بود. به نظر می‌رسد وضعیت تقاضای فیزیکی کشورهای نوظهور و در حال توسعه نیز تاثیر زیادی بر روند نوسانات قیمت طلا در روزهای آینده خواهد داشت.

در پنجمین روز هفته، خریداران ارزی قدرت‌نمایی کردند تا دلار از ابتدای مرز 3 هزار و 700تومان فاصله بگیرد. روز چهارشنبه، شاخص ارزی با 30 تومان افزایش به قیمت 3 هزار و 730 تومان رسید. به گفته فعالان، رشد نرخ حواله درهم در آستانه پایان سال میلادی، تقاضای شرکت‌های تجاری و هیجان‌سازی معامله‌گران آتی از جمله عواملی بودند که زمینه‌ساز رشد قیمت شدند. همسو با رشد قیمت دلار، سکه تمام بهار آزادی افزایش5 هزار تومانی را تجربه کرد و به قیمت یک‌میلیون و 115 هزار تومان رسید. این رشد در حالی ثبت شد که اونس طلا تا ساعت 3بعدازظهر نوسان افزایشی خاصی را تجربه نکرده بود.

روز پرنوسان

در سومین روز آذرماه، دلار یکی از پرنوسان‌ترین روزهای خود در سال‌جاری را پشت‌سر گذاشت. روز چهارشنبه، شاخص ارزی معاملات خود را با قیمت 3 هزار و 709 تومان آغاز کرد که افزایشی 9 تومانی نسبت به قیمت بسته‌شده روز سه‌شنبه داشت. دلار در معاملات فردایی حتی با قیمت بالاتر 3 هزار و 715 تومان آغاز به‌کار کرد که نشان‌دهنده انتظارات افزایشی این بازیگران بود. در ادامه روز، قیمت در معاملات فردایی با سرعت بیشتری به افزایش خود ادامه و قیمت بازار نقدی را نیز تحت‌تاثیر قرار داد. سرعت افزایش نرخ از ساعت یک بعدازظهر به اوج خود رسید. شاخص ارزی که تا ساعت 12 و نیم ظهر در محدوده 3 هزار و 720 تومان نوسان می‌کرد، پیش از ساعت یک و نیم بعدازظهر وارد محدوده 3 هزار و 740 تومان شد، هرچند که با رسیدن به این محدوده راه کاهشی را در پیش گرفت و از سقف روزانه پایین آمد. حدود ساعت یک فضای بازار ارز به قدری هیجانی شده بود که فاصله قیمت صرافی‌ها با معامله‌گران پاساژ افشار به بالای 20 تومان رسید. به گفته فعالان، هر زمانی جابه‌جایی قیمت‌های بازار سرعت بگیرد، فاصله دو قیمت یاد شده بالا می‌رود.

دلایل رشد

به گفته برخی فعالان، افزایش تقاضا در آستانه پایان سال میلادی مهم‌ترین عاملی بود که قیمت دلار را تحریک کرد. به گفته این دسته، شرکت‌های تجاری در آستانه ژانویه برای تسویه‌حساب‌های دلاری خود نیاز به تهیه ارز دارند و همین عامل موجب تحریک قیمت می‌شود. با این حال، با توجه به عرضه نسبتا قوی بازارساز به‌نظر می‌رسد که این حجم از تقاضا بالاتر از همیشه و تاحدی عجیب باشد. در واقع به‌نظر می‌رسد که بازیگر جدیدی وارد بازار ارز شده و با ورود خود به حجم تقاضای بازار افزوده است. برخی شنیده‌ها حاکی از آن است حجم تقاضای جدید بیشتر از کانال حواله درهم بازار داخلی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. روز گذشته نیز نرخ حواله درهم تا هزار و 35 تومان بالا رفت. به گفته یکی از حاضران با تجربه بازار، با درهم هزار و 35 تومانی، دلار توانایی رشد تا بالای 3 هزار و 780 تومان را داشت. در کنار عوامل بنیادی و افزایش تقاضا، به‌نظر می‌رسد، برخی عوامل انتظاری نیز قیمت را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. به گفته برخی فعالان، بازار ارز در حوزه بیرونی و سیاست خارجی دغدغه‌هایی دارد. در این شرایط، برخی از نوسان‌گیران سعی می‌کنند با استفاده از این دغدغه‌ها و ابهاماتی که وجود دارد هیجان به بازار تزریق کنند.این در حالی است که برخی دیگر از فعالان، روند قیمت دلار در یک ماه گذشته را عامل بالا رفتن قیمت دانستند. به گفته این دسته، شیب افزایش قیمت دلار در یک ماه گذشته تندتر شده است. در این شرایط، عبور دلار از سطح 3 هزار و 700 تومان، معامله‌گران ارزی را به رشد بیشتر قیمت در ماه پرتقاضای آذر امیدوار کرده است.

نتایج یک پژوهش که بازار ارز ایران را در 25 سال اخیر بررسی کرده، حاکی از این است که طی دو دوره نوسان ارزی –نخست دوره میانه دهه هفتاد و دوم دوره اوایل دهه نود- سیاست‌ها و سیر تحولات ارزی، در جهت تامین منافع «نوسان‌سازان» عمل کرده است. این بررسی عوامل فعال در بازار ارز را به دو گروه «بنیادگراها» و «نمودارگراها» تقسیم کرده است و توضیح می‌دهد که بنیادگراها، عوامل واقعی بازار ارز هستند که در تلاش برای شناسایی روند میانگین بازار ارز، انتظارات را حول بازگرداندن نرخ به روند بلندمدت سوق داده و از این طریق، به تثبیت بازار کمک می‌کنند. در مقابل، نمودارگراها در هنگام نوسانات قیمتی، انتظارات را حول تشدید نوسان‌های واقع‌شده سوق می‌دهند. یافته‌های این پژوهش بیانگر این است که به‌دلیل سیاست «تثبیت نرخ اسمی ارز»، شناسایی روند بلندمدت نرخ‌های حقیقی بازار ارز دشوار بوده و این امر به نفع نوسان‌سازان عمل کرده است. همچنین سیاست‌های تثبیت به‌دلیل همزمانی با سیاست‌های پولی تورمی، بحران‌های آتی ارزی را در بطن خود پرورش داده است. از سوی دیگر، «دنیای اقتصاد» هم اخیرا در بررسی‌های خود با استفاده از مدل «سه‌گانه ناممکن» نشان داده که تثبیت نرخ اسمی ارز در سال‌های گذشته، امکان سیاست‌گذاری پولی مستقل در اقتصاد کشور را سلب کرده که در آشفتگی نرخ‌های بازار پول نیز موثر بوده است.

پژوهش‌های مستقل نشان می‌دهد سیاست دولت در تثبیت نرخ اسمی دلار بیش از آنکه به نفع متقاضیان واقعی بازار ارز باشد ناخواسته در خدمت سوداگران ارزی بوده است.برای نمونه اقتصاد ایران در ربع قرن گذشته به طور مشخص دو تلاطم ارزی را تجربه کرده است. نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد در این بازه زمانی، سهم «نمودارگراها» از کل تقاضای بازار ارز از «بنیادگراها» بیشتر شده است: نخست دوره 1372 تا 1378 و مورد بعدی، دوره اخیر شوک ارزی یعنی سال‌های 1389 تا 1392. در این دسته‌بندی، کل تقاضای ارز موجود در بازار به دو دسته تقاضای نمودارگرا و بنیادگرا تقسیم شده و گفته می‌شود که بنیادگراها، عوامل اصلی فعال در بازار ارز هستند که با تلاش برای شناسایی انحراف نرخ از مقدار میانگین و انتظار برای بازگشت نرخ به آن مقدار، سهمی اساسی در تثبیت بازار دارند. در مقابل، نمودارگراها فعالانی هستند که به‌عنوان مثال هنگام افزایش قیمت، انتظارات را حول افزایش بیشتر شکل می‌دهند و در نتیجه، به تشدید نوسان کمک می‌کنند. نکته جالب پژوهش مذکور این موضوع است که در دو دوره ذکرشده برای نوسان ارزی، نمودارگراها سودی به مراتب بیشتر از بنیادگراها از تغییرات قیمت در بازار کسب کرده‌اند. علاوه بر این، یافته‌های این تحقیق بیانگر این است که به دلیل سیاست‌های نادرست پولی و ارزی در کشور، مقدار میانگین و بنیادی نرخ ارز هیچ‌گاه برای عوامل بنیادگرای بازار – و حتی خود سیاست‌گذار- معلوم نبوده و این امر، به نفع نمودارگراها و در جهت تضعیف ثبات بازار عمل کرده است. به گفته محققان، علت اصلی افزایش سهم نمودارگراها در بازار و وقوع بی‌ثباتی اولیه در این بازار به دلیل سیاست‌های اشتباه مقامات پولی و مالی، اظهارات غیرکارشناسی مقامات پولی، متنوع نبودن سمت عرضه این بازار، مستقل نبودن بانک مرکزی و کارآ نبودن سایر بازارهای مالی و پولی است. علاوه بر این، همان‌طور که «دنیای اقتصاد» بیشتر نیز این موضوع را مورد بررسی قرار داده، سیاست ارزی و پولی حاکم بر اقتصاد کشور طی دهه‌های گذشته در تعارض با قواعد اساسی اقتصاد مانند نظریه «سه‌گانه غیرممکن» است و در نتیجه، علاوه بر بی‌ثباتی بازار ارز و سرایت تبعات این بی‌ثباتی به اقتصاد، سیاست پولی نیز استقلال خود را بازنیافته و نتیجه آن در مسائلی مثل آشفتگی نرخ‌ها در بازار پول آشکار بوده است.

اثر انتظارات در مسیر نرخ ارز

این پژوهش اقتصادی به بررسی نقش انتظارات ناهمگن در شکل‌گیری نوسانات نرخ ارز پرداخته و با استفاده از داده‌های زمانی مربوط به نرخ ارز اسمی غیررسمی در بازه زمانی 1370 تا 1393 رفتار نرخ ارز با استفاده از رهیافت بنیادگراها- نمودارگراها و روش مدل‌سازی مبتنی بر عامل، شبیه‌سازی شده است. این مطالعه با عنوان «نقش انتظارات در شکل‌گیری نوسانات نرخ ارز» از سوی حبیب مروت و علی فریدزاد گردآوری شده است.بر اساس ادبیات موضوع، انتظارات برون‌یابانه نوعی از انتظارات است که بر اساس آن، اگر قیمت یک دارایی در حال افزایش باشد، سرمایه‌گذاران انتظار دارند افزایش قیمت در دوره‌های آتی ادامه داشته باشد، از این رو تقاضای خود را با افزایش قیمت، افزایش و در صورت کاهش قیمت، کاهش می‌دهند. در ادبیات مالیه بین‌الملل موضوعی با عنوان معمای انفصال وجود دارد که نشان می‌دهد نوسانات نرخ‌های ارز را نمی‌توان تنها با تغییرات عوامل بنیادی تعیین‌کننده آن توضیح داد. محققان به منظور توضیح معمای انفصال و سایر حقایق مشاهده شده، در مورد نوسانات نرخ ارز به پیچیدگی رابطه بین عوامل بنیادی و نرخ ارز اشاره کردند. آنها مواردی مانند نقش مهم انتظارات در مورد عوامل بنیادی موثر بر نرخ ارز، استفاده از استراتژی‌ها و روش‌های ناهمگن عوامل بازار برای خرید و فروش ارز و در نهایت، اثرگذاری عوامل غیربنیادی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران برای خرید و فروش ارز را به‌عنوان مهم‌ترین علل این پیچیدگی عنوان کردند.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در دو دوره 1372 تا 1378 و 1389 تا 1392 سهم نمودارگراها از کل مازاد تقاضای ارز تقریبا بیش از 80 درصد است. در این دوره‌ها، کشور با نوسانات شدید نرخ ارز همراه بوده است. البته در دوره دوم تقریبا کل بازار را نمودارگراها در اختیار داشته و در نتیجه نوسانات در این دوره بسیار شدید و افزایشی بوده است. همچنین در این پژوهش به عوامل دیگری که سبب بالا رفتن سهم نمودارگراها در شبیه‌سازی شده‌اند، اشاره و توضیح داده شده است که این دو عامل در نظر نگرفتن هزینه معاملاتی و هزینه فرصت است. از این رو، فرض شده است که در صورت در نظر گرفتن این موارد احتمالا سهم نمودارگراها کاهش خواهد یافت؛ هرچند که احتمالا سهم آنها بسیار بیشتر از بنیادگراها خواهد بود. علاوه بر این، نتایج حاکی از این است که در دو دوره، یعنی سال‌های 1370 تا 1372 و 1379تا 1389 در بازه زمانی مورد بررسی، رفتار نرخ ارز نسبتا باثبات بوده است. در این دو دوره به ویژه دوره دوم، سهم بنیادگراها از نمودارگراها تا حدودی بیشتر بوده و باعث ایجاد ثبات در این بازار شده‌اند. همچنین یافته‌های این مطالعه حاکی از این است که از ابتدای سال 93 مجددا سهم بنیادگراها از بازار در حال افزایش بوده و بنابراین بازار به سمت ثبات حرکت کرده است. محاسبات این مطالعه نشان می‌دهد که هرچه افق زمانی طولانی‌تر می‌شود، متوسط سهم نمودارگراها از مازاد تقاضا کاهش می‌یابد و بنیادگراها نقش مهم‌تری در بازار ایفا می‌کنند.

علاوه بر این، بررسی سود نمودارگراها و بنیادگراها در افق‌های زمانی مختلف نشان می‌دهد که در هر سه افق زمانی مجموع سود نمودارگراها در دوره زمانی مورد بررسی بیشتر از مجموع سود بنیادگراها است که این خود دلیلی بر وجود دیدگاه برون‌یابانه و نمودارگرا در این بازار است زیرا اگر آنها از فعالیت در این بازار سود نمی‌بردند از بازار خارج می‌شدند درحالی که بنیادگراها در مجموع در این بازار زیان می‌کنند. پژوهشگران در این مطالعه به تبیین نتایج پرداخته و معتقدند منشا و علت اصلی افزایش سهم نمودارگراها در بازار و وقوع بی‌ثباتی اولیه در این بازار به دلیل سیاست‌های اشتباه مقامات پولی و مالی، اظهارات غیرکارشناسی مقامات پولی، متنوع نبودن سمت عرضه این بازار، مستقل نبودن بانک مرکزی و کارا نبودن سایر بازارهای مالی و پولی است. به‌علاوه آنها به این نتیجه رسیده‌اند که این بی‌ثباتی اولیه و عدم شفافیت و اطلاعات کامل بازار به تدریج منجر به شکل انتظارات برون‌یابانه و سوداگرانه در بازار شده و بی‌ثباتی و نوسانات نرخ ارز را تشدید می‌کنند.

بنیادگراها در مقابل نمودارگراها

همان‌طور که در این مطالعه بیان شده است، نرخ ارز یکی از پرتلاطم‌ترین متغیرهای اقتصادی کشور در دو دهه گذشته بوده است. نوسانات نرخ ارز علاوه بر اثرگذاری متداول بر تصمیم‌گیری عوامل اقتصادی و سرمایه‌گذاران، بر سیاست‌های مالی دولت نیز بسیار موثر است. همچنین از آنجا که مهم‌ترین منبع بودجه دولت درآمدهای نفتی بوده که به‌صورت ارزی است، بنابراین پیش‌بینی درآمدهای ریالی ناشی از فروش نفت منوط به پیش‌بینی نرخ ارز است چرا که با افزایش نوسانات نرخ ارز بر نااطمینانی‌های قیمت ریالی نفت افزوده شده و درآمدهای ریالی دولت را شدیدا تحت تاثیر قرار می‌دهد. در نتیجه بودجه‌نویسی را با چالش روبه‌رو می‌کند و به همین دلیل یکی از مهم‌ترین متغیرهای اثرگذار بر بودجه است. مطالعات انجام شده در این حوزه نشان می‌دهد که مهم‌ترین و رایج‌ترین مدل با عوامل ناهمگن به منظور مدل‌سازی نقش انتظارات در شکل‌گیری نوسانات نرخ ارز، مدل بنیادگرها- نمودارگراها است. در این مدل عوامل بازار به دو گروه اصلی با ویژگی‌های متفاوت تقسیم می‌شوند؛ بنیاد گراها انتظارات برگشت به میانگین دارند، یعنی هنگامی که نرخ ارز از میانگین بلندمدت آن بیشتر شد، تقاضای خود را کاهش می‌دهند و برعکس. نمودارگراها انتظارات برون‌یابانه دارند و با افزایش نرخ ارز، تقاضای خود را افزایش می‌دهند. مطالعات مختلف نشان داده‌اند که تراکنش بین این دو گروه و تغییر و پویایی‌های سهم آنها از تقاضای کل بازار ارز می‌تواند ویژگی‌های این بازار را توضیح دهد. این مطالعات نمودارگراها را مهم‌ترین عامل بی‌ثباتی بازار ارز می‌دانند.

در این پژوهش دو فرض اساسی در نظر گرفته شده است؛ فرض اول این است که عوامل بازار محدودیت‌های شناختی در فرآوری و ارزیابی اطلاعات دارند. آنها قادر به درک پیچیدگی مدل مورد استفاده نیستند. فرض دوم نیز این است که چون آنها از محدودیت‌های شناختی خود اطلاع دارند، تلاشی برای فهم کل پیچیدگی‌ها نمی‌کنند، بلکه از قواعد سرانگشتی ساده استفاده کرده و موقعیت خود را در بازار تعیین می‌کنند. عوامل در این مدل همانند مدل‌های سنتی عقلایی نبوده و در عین حال ساده‌لوح نیز نیستند، بلکه رفتار خود را با توجه به انگیزه‌ها تغییرداده و تعدیل می‌کنند. در واقع آنها با مکانیزم آزمون و خطا که شاید مهم‌ترین مکانیزم یادگیری بشر است، تصمیم‌گیری می‌کنند. مهم‌ترین کاربرد مدل بنیادگراها- نمودارگراها تاکید بر نقش پویایی سهم نمودارگراها از کل تقاضا و در نتیجه اثر آن برشکل‌گیری نوسانات متغیرهای مالی است. همچنین پژوهشگران نکته مهم دیگری را نیز در مدل‌سازی این مطالعه در نظر گرفته‌اند. آنها معتقدند به دلیل دخالت بانک مرکزی در بازار ارز و تلاش در پایین نگه داشتن نرخ ارز با وجود آنکه بنیادگراها انتظار برگشت به میانگین را دارند، اما میانگین الزاما با مقادیر بنیادی یکسان نیست. به عبارت دیگر، در ایران الزاما بنیادگراها مقدار بنیادی را دنبال نمی‌کنند (چون برآورد صحیح و دقیقی از آن ندارند)، اما استراتژی خرید و فروش را بر اساس میزان انحراف از میانگین اتخاذ می‌کنند.

سه توصیه برای بی‌ثباتی ارز

پژوهشگران با توجه به یافته‌های این تحقیق، به‌منظور کاهش نقش عوامل غیربنیادی و نمودارگراها در بی‌ثباتی نرخ ارز سه رهیافت اساسی توصیه کرده‌اند. آنها معتقدند اولا معین بودن مقدار بنیادی نرخ ارز نقش مهمی در تصمیم‌گیری بنیادگراها دارد. بنابراین باید تلاش شود تا با اتخاذ سیاست‌های مناسب از تحریف این متغیر مهم تصمیم‌گیری برای بنیادگرایان جلوگیری شود تا به این ترتیب بنیادگراها که نقش مهمی در ثبات این بازار دارند، معیار مناسبی برای تصمیم‌گیری خرید یا فروش ارز داشته باشند. این درحالی است که مقدار بنیادی نرخ ارز در کشور مشخص نیست و بنیادگراها احتمالا مقدار تعادلی نرخ ارز را که تفاوت زیادی با مقدار بنیادی نرخ ارز دارد معیار خرید و فروش قرار می‌دهند که در اکثر موارد زیان کرده و از این رو فضا برای فعالیت‌های سوداگرانه نمودارگراها فراهم می‌شود. مورد دوم، تغییر مداوم قوانین و مقررات مربوط به نحوه تعیین نرخ ارز در کشور است که سبب بی‌ثباتی این بازار شده و باعث شکل‌گیری انتظارات برون‌یابانه در این بازار می‌شود، از این رو سیاست‌گذاران باید از قاعده معینی برای تعیین نرخ ارز استفاده کنند. یکسان‌سازی نرخ ارز می‌تواند گام مهمی در این رابطه باشد. و در آخر، سمت عرضه ارز در کشور بسیار غیرمتنوع بوده و تا حدود زیادی انحصاری و در اختیار دولت است. دولت با تغییر مداوم سمت عرضه باعث بی‌ثباتی در بازار می‌شود و فرصت شکل‌گیری فعالیت‌های سوداگرانه را فراهم می‌سازد. بنابراین باید تلاش شود تا سمت عرضه از طریق متنوع‌سازی صادرات کالاها و خدمات رقابتی متنوع شود.

سه گانه غیرممکن

این در حالی است که به دلیل تثبیت نرخ ارز در سال‌های اخیر، علاوه بر تقاضای سفته بازی در بازار ارز، سیاست‌های پولی و سرمایه‌گذاری در کشور نیز تحت تاثیر قرار گرفته است. بر اساس نظریه‌ای در مالیه بین‌المللی که «سه‌گانه ناممکن»‌ یا «سه‌گانه تناقض‌آمیز»‌ هم خوانده می‌شود‌، هیچ کشوری (با اقتصاد آزاد‌) نمی‌تواند همزمان‌ هم ورود و خروج سرمایه را آزاد بگذارد‌، هم نرخ برابری پول خود را ثابت یا تقریبا ثابت نگه‌دارد و هم سیاست پولی مستقلی را دنبال کند. کشورها می‌توانند دو سیاست از سه سیاست فوق را به اجرا درآورند؛ اما اجرای هر سه آنها غیرممکن است. بر اساس این تحلیل، اصرار سیاست‌گذاران اقتصادی دولت‌های مختلف در کشور به «تثبیت نرخ اسمی ارز»، همواره با انتقادهای متعددی از سوی اقتصاددانان و کارشناسان مواجه شده است که عمده این انتقادها، به اثر این سیاست بر «تضعیف رقابت‌پذیری قیمتی» محصولات ایرانی اشاره می‌کنند. این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد سیاست ارزی ثابت علاوه بر تضعیف تراز تجاری، از کانال دیگری نیز اقتصاد را دچار اختلال می‌کند: در چنین نظامی، حفظ نرخ ارز به هدف اصلی بانک مرکزی تبدیل می‌شود و امکان اجرای سیاست پولی مستقل از این نهاد سلب می‌شود. این موضوع در نظریات رایج اقتصادی، تحت مدل ماندل-فلمینگ مطرح می‌شود که یکی از خوانش‌های آن می‌گوید در یک اقتصاد باز، اجرای نظام ارزی ثابت، استقلال سیاست پولی را به کاری«ناممکن» تبدیل می‌کند.

زیر پوست نوسان دلار

دنیای اقتصاد: نوسانات دلار در بازار داخلی در یک ماه گذشته افزایش یافته است، ولی قیمت این ارز متناسب با تقویت آن در بازارهای جهانی بالا نرفته است. قیمت دلار در 30روزگذشته حدود 150 تومان رشد کرد تا از ابتدای کانال 3 هزار و 600 تومان فاصله بگیرد و در نهایت روز گذشته حتی از سطح 3 هزار و 750 تومان عبور کند. با رشد قیمت دلار و افزایش دامنه نوسانات، از یکسو انتظارات معامله‌گران ارزی تغییر کرده و از سوی دیگر، سیاست‌گذار ارزی برای کنترل نوسانات ارزی تحت فشار بیشتری قرار گرفته است، البته کسانی که در حال حاضر از سیاست گذار انتظار کنترل نوسان را دارند، پیش تر حتی خواستار کاهش قیمت‌ها بودند. این در حالی است که چنین انتظاراتی شاید مطابق با عوامل بنیادی و وضعیت قیمت‌ها در بازارهای جهانی نباشد، موضوعی که در نهایت می‌تواند منجر به سودجویی نوسان گیران ارزی از این ناهماهنگی‌ها شود.

دامنه نوسانات دلار در دو ماه گذشته افزایش یافته است. انحراف معیار شاخص ارزی در دو ماه ابتدایی پاییز در حالی به 29 تومان رسید که این میزان برای 8 ماه ابتدایی سال حدود 53 تومان بود. در واقع می‌توان گفت بخش زیادی از افزایش دامنه نوسان سال 95 در نتیجه نوسانات مهر و آبان بازار ارز بوده است. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان انحراف معیار دلار در 8 ماه ابتدایی سال‌های 93 و 94 نیز اختلاف چندانی با سال جاری نداشته است و حتی کمی بیشتر بوده است. انحراف معیار برای 8 ماه ابتدایی سال‌های 93 و 94 به ترتیب63 و 69 تومان بود. به این ترتیب، می‌توان گفت برخلاف انتظارات میزان دامنه نوسانات در سال جاری نه تنها تغییر فاحشی نسبت به سال‌های گذشته ندارد، بلکه کمتر بوده است. این در حالی است که در پاییز سال جاری شاخص دلار در بازارهای جهانی به طرز کم‌سابقه‌ای تقویت شده است.

شاخص دلار پس از گذشت 14 سال در آبان سال جاری برای اولین بار از مرز 101 واحد عبور کرد و در دوماه ابتدایی پاییز 95 حدود 6/ 5 درصد تقویت شد. قیمت دلار در بازارداخلی نیز در ماه‌های اول و دوم پاییز در مسیر افزایشی قرار گرفت. البته میزان افزایش در بازار داخلی بسیار کمتر از بازارهای جهانی و حدود 2/ 3 درصد بود. در همین بازه زمانی، نرخ رسمی دلار حتی رشد کمتر از 2 درصد را تجربه کرد که تقریبا 3 برابر کمتر از میزان افزایش آن در بازارهای جهانی بود. به این ترتیب، سیاست گذار تا حدی به تقویت دلار در بازارهای جهانی واکنش نشان داده است، ولی شیب افزایشی بازار داخلی متناسب با تحولات جهانی نبوده است. در این وضعیت، از آنجایی که میزان افزایش بازار داخلی متناسب با متغیرهای جهانی نبوده است، ممکن است زمینه را برای آربیتراژ ارز و سودجویی عده‌ای نوسان گیر فراهم کند. البته اگر روند قیمت دلار در بازار داخلی و بازارهای جهانی را از ابتدای سال مقایسه کنیم، مشاهده می‌شود که تقریبا هر دو متناسب با یکدیگر رشد کرده‌اند، با این حال در اینجا نباید یک نکته را نادیده گرفت و آن تورم انباشته‌ای است که از گذشته وجود داشته است.

يكي از روش‌هاي پيش‌بيني قيمت‌ها، نگاه به روند گذشته آنها است. بر اين اساس در این صفحه روندهاي قيمتي بازارهای مهم ایران و جهان به نمايش گذاشته شده‌اند. همچنين در متن مربوط به هر قسمت روند آتي قيمت‌ها براساس شواهد موجود پيش‌بيني شده‌اند.

ادامه مطلب...

در هفته‌ای که قدرت نمایی دلار ایالات متحده ادامه داشت، اونس طلا به کانال 1100 دلار سقوط کرد. اونس طلا که آخرین هفته کامل نوامبر را با بهای 1207 دلار آغاز کرده بود، روز جمعه به قیمت 1184 دلار رسید تا در 5 روز کاری گذشته حدود 2 درصد از ارزش خود را از دست داده باشد. این روند افت باعث شده سرمایه‌گذاران خرد انتظار ادامه افت قیمت‌ها را در هفته جدید کاری داشته باشند، اما ثبت کمترین قیمت‌ها در حدود 9 ماه گذشته موجب شده کارشناسان حرفه‌ای به جهش اصلاحی قیمت‌ها نظر داشته باشند.

ادامه مطلب...

دلار در اولین روز آذرماه رشد چندانی را تجربه نکرد تا مرز 3 هزار و 700 تومان همچنان به‌عنوان سطح مقاومتی قوی عمل کند. روز دوشنبه، دلار با رشد جزئی 3 تومانی به قیمت 3هزار و 683 تومان رسید. به گفته فعالان، تصور معامله‌گران ارزی آن است که شاخص ارزی در صورت شکستن سطح 3 هزار و 700 تومان، با سرعت بیشتری بالا خواهد رفت، در نتیجه، عوامل سمت عرضه تمام تلاش خود را می‌کنند که قیمت را در کانال فعلی3600 تومان نگه دارند. در کنار این، کاهش تقاضا پس از پایان تقاضای زوار عتبات دیگر عاملی است که ممکن است به‌عنوان سپر نوسان در روز اول آذرماه عمل کرده باشد. این در حالی است که گروهی دیگر اعتقاد دارند معامله‌گران برای افزایش قیمت دورخیز کرده‌اند. به باور این عده، معامله‌گران در اولین روز آذرماه بیشتر ترجیح می‌دادند که دلار خود را نگهداری کنند، نشانه‌ای که می‌تواند نشان‌دهنده انتظار افزایشی گروهی از آنها باشد.

ممکن است بخشی از انتظار افزایشی معامله‌گران به روند صعودی این ارز در آبان‌ماه مربوط باشد. شاخص ارزی در دومین ماه پاییز 4/ 2 درصد افزایش قیمت را تجربه کرد که بیشترین بازدهی این ارز از آبان سال 94 بود. همسو با رشد ماهانه شاخص ارزی، سکه تمام بهار آزادی نیز در هشتمین ماه سال، 6 دهم درصد افزایش قیمت را تجربه کرد، البته اگر افت روزهای انتهایی ماه نبود، فلز گرانبهای داخلی رشد بیشتری را تجربه می‌کرد. سکه که در اواسط ماه گذشته تا کانال یک میلیون و 130 هزار تومان بالا رفته بود، در روزهای انتهایی ماه به ابتدای مرز یک میلیون و 100 هزار تومان نزدیک شد. با وجود این، سکه در اولین روز آذرماه توانست با 2 هزار تومان رشد به قیمت یک میلیون و 103 هزار تومان برسد و کمی از مرز یاد شده فاصله بگیرد.

رکورد 12 ماهه

دلار که معاملات خود در مهرماه را با قیمت 3 هزار و 593 تومان پایان داده بود، در آخرین روز آبان‌ماه به قیمت 3 هزار و 680 تومان رسید، موضوعی که نشان‌دهنده افزایش 87تومانی این ارز در بازه‌ای 30 روزه بود. دلار که در مهرماه 8/ 0 درصد رشد کرده بود، در دومین ماه پاییز 4/ 2 درصد بالا رفت، آنچه نمایانگر افزایش سرعت نرخ رشد دلار بود. آخرین بار این ارز در آبان 94، رشد ماهانه بیشتری را تجربه کرده بود. روند افزایشی دلار در آبان از همان ابتدای ماه آغاز شد. در اولین روز از دومین ماه پاییز، دلار با رشد یک تومانی به قیمت 3 هزار و 594 تومان رسید. پس از این قیمت با شیب تندتری بالا رفت؛ به‌طوری‌که در سومین روز ماه از مرز 3 هزار و 600 تومان عبور کرد و در دهمین روز آبان‌ماه تا قیمت 3 هزار و 625 تومان بالا رفت. پس از این تا هفدهمین روز از هشتمین ماه پاییز قیمت نوسان چندانی را تجربه نمی‌کند، ولی از تاریخ 18 آبان دامنه نوسانات شاخص ارزی افزایش پیدا می‌کند. دلار در تاریخ 18 آبان با 8 تومان افزایش به قیمت 3 هزار و 637 تومان رسید و در تاریخ 19 آبان از سطح 3 هزار و 650 تومان عبور کرد.این روند ادامه پیدا کرد تا اینکه در بیست و هشتمین روز این ماه، قیمت این ارز در مقطعی از مرز 3 هزار و 700 تومان عبور کرد، ولی در نهایت با قیمت 3 هزار و 698 تومان به کار خود پایان داد. قیمت دلار که ماه افزایشی را سپری کرده بود، در آخرین روز ماه کمی تعدیل شد. دلار روز شنبه 18 تومان از ارزش خود را از دست داد و به قیمت 3 هزار و 680 تومان رسید. این بیشترین افت روزانه این ارز از 13 تیر 95 بود. به گفته فعالان، تخلیه اثر اربعین، افزایش تزریق، باز بودن بازار در یک روز بین تعطیل و تصحیح رفتار برخی معامله‌گران چهار عاملی بودند که زمینه‌ساز فاصله‌گیری دلار از کانال بالاتر شدند. با وجود کاهش روز آخر، بررسی‌ها نشان می‌دهد که شیب قیمت دلار در آبان‌ماه تندتر شد. دلار که در پانزدهمین روز کاری فروردین ماه روی قیمت 3 هزار و 465 تومان قرار گرفته بود، در آخرین روز شهریورماه به قیمت 3 هزار و 566 تومان رسید، موضوعی که نشان‌دهنده رشد 9/ 2 درصدی بود. این در حالی بود که قیمت در 2 ماه گذشته حتی کمی بیش از این میزان افزایش قیمت را تجربه کرد. قیمت دلار در آخرین روز آبان‌ماه به 3 هزار و 680 تومان رسید تا نسبت به آخرین روز شهریورماه 2/ 3درصد افزایش را ثبت کند.

سومین رشد آبان ماهی

روند قیمت دلار در آبان سه سال گذشته افزایشی بوده است؛ شاخص دلار که در هشتمین ماه سال 93، 8 / 0 درصد رشد قیمت را تجربه کرده بود، در آبان 94 با شیب تند بیشتری بالا رفت. شاخص ارزی در دومین ماه پاییز سال گذشته2/ 3 درصد افزایش قیمت را تجربه کرد که بیشترین میزان افزایش آن از آذر سال 93 بود. پس از این تاریخ، روند افزایشی دلار کمی آرام‌تر شد تا اینکه سرانجام قیمت در آبان سال جاری 4/ 2 درصد بالا رفت که این میزان نیز بیشترین میزان افزایش آن از آبان 94 بود. در نتیجه می‌توان گفت، ماه آبان صحنه ثبت رکوردهای افزایشی بوده است، به گفته فعالان، افزایش تقاضای زائران عتبات عالیات در کنار رشد تقاضای تجاری از جمله عواملی هستند که به رشد دلار در آبان کمک کرده‌اند. در کنار این، تغییر انتظارات معامله‌گران پس از انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا دیگر عاملی بود که به رشد قیمت کمک کرد. روند افزایشی دلار در آبان‌ماه به ابتدای سومین ماه پاییز سرایت کرد. در اولین روز آذرماه، شاخص ارزی با 3 تومان افزایش به قیمت 3 هزار و 683 تومان رسید. به گفته فعالان، تمایل معامله‌گران به نگهداری دلار در کنار افزایش نرخ حواله درهم و تحرکات بازیگران فردایی از جمله عواملی بودند که به افزایش قیمت کمک کردند.

ادامه افزایش؟

تعداد زیادی از معامله‌گران اعتقاد دارند که روند افزایشی دلار در سومین ماه پاییز نیز ادامه پیدا خواهد کرد. به گفته این دسته، افزایش تقاضای تجاری در آخرین ماه پاییز یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند قیمت این ارز را تحریک کند. به گفته یکی از بازیگران باتجربه بازار، به‌طور سنتی این انتظار در بازار وجود دارد که پیش از ژانویه و آغاز سال جدید میلادی، تقاضا در بازار داخلی افزایش پیدا کند. به گفته او، در این مقطع زمانی، معامله‌گران و شرکت‌های داخلی برای تسویه حساب‌های دلاری خود با شرکت‌های خارجی اقدام به خرید ارز می‌کنند. در نتیجه، ورود این بخش از تقاضا، قیمت راه صعودی را طی می‌کند. آمارها نیز تا حدودی نشان‌دهنده روند افزایشی دلار در آذرماه بوده است. بهای دلار در آذر 93 و 94 بیش از دو درصد بالا رفت و اکنون میزان بازدهی در سال جاری چگونه خواهد بود؟ برخلاف عده‌ای که انتظار افزایش دامنه نوسان را دارند، گروهی دیگر از فعالان باور دارند که قیمت این ارز در آذرماه تغییرات چندانی نخواهد داشت. به گفته این دسته، عرضه بازارساز و صرافی‌های بانکی به اندازه‌ای هست که مانع از نوسانی شدن قیمت‌ها شود. به گفته این دسته، در دومین ماه پاییز نیز که تقاضای بازار در اوج خود بود، قیمت دلار هیچ‌گاه نوسان بالای 20 تومان را تجربه نکرد.

تعدیل سکه

سکه تمام بهار آزادی که در اولین ماه پاییز دو درصد از ارزش خود را از دست داده بود، در آبان‌ماه توانست 6 / 0 درصد افزایش قیمت را تجربه کند. سکه که در اولین روز آبان‌ماه یک میلیون و 95 هزار تومان قیمت خورده بود، در نوزدهمین روز این ماه توانست تا قیمت یک میلیون و 135 هزار تومان بالا برود. با این حال، از این زمان، مسیر قیمت فلز گرانبهای داخلی تغییر کرد و سرانجام در ابتدای کانال یک میلیون و 100 هزار تومان به کار خود پایان داد. روند سکه در ماه گذشته بیش از هر چیز وابسته به تغییرات اونس جهانی بود. سکه در ابتدای ماه همسو با اونس بالا رفت و پس از افت آن نیز راه کاهشی را انتخاب کرد، البته میزان کاهش سکه در آبان‌ماه متناسب و هم‌اندازه با اونس طلا نبوده، امری که منجر مثبت شدن حباب شده است. حباب سکه در مقاطعی از آبان‌ماه حتی به بالای 50 هزار تومان رسید؛ یعنی سکه در بازار 50 هزار تومان بالاتر از ارزش ذاتی آن معامله شد. با این وجود، اکثر فعالان انتظار دارند که میزان حباب فلز گرانبهای داخلی در آذرماه کاهش پیدا کند. به گفته این دسته، کاهش حباب به شفافیت بازار کمک بیشتری خواهد کردو موجب می‌شود که اطمینان بیشتری به قیمت‌های بازار وجود داشته باشد. این در حالی است که به گفته برخی فعالان، گروهی از معامله‌گران به‌دلیل خرید سکه در قیمت‌های بالاتر در برابر افت قیمت مقاومت می‌کنند.